کد مطلب:20801 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

آيا راهي براي كامل شدن وجود دارد؟ اين راه خصوصي است يا همگاني؟

كمال، به معناي تمام و در مقابل نقص است و انسان كامل كسي است كه نواقص و عيبهاي خويش را برطرف ساخته و مراحل رشد را پيموده باشد. از پيامبر گراميسؤال شد: كمال چيست؟ فرمود: خدا را در نظر داشتن و داراي اخلاق نيكو بودن.(ر. ك: معارف و معاريف، سيد مصطفي حسيني دشتي، ج 8، ص 580 و 581، انتشارات مفيد.)

كمال هر موجودي از جمله انسان، در عينيت بخشيدن و ظهور تمام استعدادهاي نوعي اوست; ولي مقاصدي را كه يك انسان در فرآيند زندگي دنبال ميكند، همه يكسان و هم عرض و در يك رتبه نيستند، برخي مقدماتي و زمينهساز هدفهاي بالاترند و برخي نهايي و اصيل و برخي ديگر هدفهاي ميانه و حد واسط ميان هدفهاي مقدماتي و نهايي هستند: اين سه هدف در طول يكديگرند.

انسانيت انسان زماني به فعليت ميرسد كه استعدادهايش شكوفا شود و به لذت بيپايان دست يابد.

قرآن كريم ميفرمايد: وَ مَن يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُو فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا ;(احزاب،71)...و هركس خدا و پيامبرش را فرمان برد، قطعاً به رستگاري بزرگي نايل آمده است.

قرآن كريم، مصداق كمال نهايي را قرب به خدا ميداند و اين مقامي است كه انسان به ذات اقدس الهي رهنمون ميشود; در جوار رحمت الهي استقرار مييابد; چشم و زبان او ميشود و به اذن خدا، كارهاي خدايي ميكند; إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّـَتٍ وَ نَهَرٍ # فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِيكٍ مُّقْتَدِرِم ;(قمر،54ـ55)به راستي كه پرهيزكاران در باغها و جويبار ]بس باشكوه[ در جايگاهي راستين نزد پادشاهي مقتدرند....(برگرفته ازسلسله دروس انديشههاي بنيادين اسلام: انسانشناسي، تهيه و تدوين مؤسسه آموزش و پژوهشي امام خميني قدسسره، ص 132-136.)

انسان فقط در ساية ايمان و عمل صالح ميتواند به قرب الهي برسد و آنچه روح عمل را تشكيل ميدهد، عبادت است. خداوند متعال ميفرمايد: وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الاْ ?ًِنسَ إِلآلِيَعْبُدُونِ ;(ذاريات،56) و جن و انس را نيافريدم; جز براي آن كه مرا عبادت كنند.

از جمله راههاي ديگر هدايت به سوي كمال، آزمايش انسان در برابر سختيها و گرفتاريها است. قرآن ميفرمايد: وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَـَوَ َتِ وَ الاْ ?َرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَ كَانَ عَرْشُهُو عَلَي الْمَآءِ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً...;(هود،7) او كسي است كه آسمانها و زمين را در شش روز ]= شش دوران[ آفريد و عرش ]حكومت[ او، بر آب قرار داشت تا شما را بيازمايد كه كدام يك عملتان بهتر است ...(ر. ك: تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 9، ص 24-26، انتشارات دارالكتب الاسلامية.)

پس در هر زمان و مكاني براي تمام انسانها (چه زن و چه مرد) راه رسيدن به كمال باز و ممكن است.

در برخي روايات، تمام كمال در اموري مانند تفقّه و ماهر شدن در دين و ... تفسير شده است.(ر.ك: ميزانالحكمه، محمد محمدي ري شهري، ج 8، ص 456، مكتب الاعلام الاسلامي.)